De Balten hebben dus decennialang deel uitgemaakt van de Sovjet Unie. Zoiets, we geloven het meteen, gaat je als mens niet in de koude kleren zitten. Tenslotte zijn we daar ervaringsdeskundige in: ook wij zijn opgegroeid onder het juk van een totalitair regime. Zo kun je de verregaande macht van de katholieke kerk op het openbare leven in de jaren vijftig en zestig in Zuid-Nederland toch wel noemen.
En zoals ze ons met de paplepel ingoten dat we op de aarde waren om hard te werken en dat je pas nadat je dood was enige aanspraak op geluk kon maken, zo werd het communistische dogma er in de Balten ingeramd: voorwaarts de revolutie en alle macht aan de arbeider. O wacht, nee, de communistische partij: die wist tenminste wat goed was voor de arbeider! Als je het eigenlijk zo bekijkt dan is er niet zoveel verschil tussen de culturele vrijheid in Brabant en Limburg enerzijds en Litouwen anderzijds, in die jaren. Alleen was de invloed van de katholieke kerk gelukkig al op zijn retour en hadden ze geen macht meer over leven en dood.

Een van de aspecten die onlosmakelijk met een totalitair regime zijn verbonden is het beperken van de culturele vrijheid. De kunst wordt aan banden gelegd en krijgt een ondergeschikte rol ten dienste van de verheerlijking van het regime. Beeldhouwwerken worden standbeelden en schilderijen worden iconen of posters.

Het was dan ook niet meer dan logisch dat een van de eerste stappen ven een onafhankelijk Litouwen bestond uit het opruimen van al die propaganda. De bevolking had het wel gehad met de kloek naar voren schrijdende arbeider, breed in de schouder en van kin, een vlag torsend en de revolutie een stap voorwaarts brengend.
Gelukkig voor ons toeristen waren ze verstandig genoeg om niet al die beelden met de grond gelijk te maken; vanuit het hele land werden ze verzameld in Grutas. En daar zijn ze vandaag de dag te bewonderen. Langs een in een fraai bos aangelegd traject wordt de revolutie en haar leiders verheerlijkt. Hoewel je moet oppassen voor een overdosis is het een indrukwekkend geheel, en nadat je gepast onder de indruk bent gebracht kun je in het museum nog even kennismaken met de overige propaganda van de Communistische Partij. Je zou er bijna bij gaan zingen.
En de Iiinternationaaahaaale
Brengt aaaalle mensen geluuuhuuuk!

Na de Sovjets ontstond natuurlijk een heel andere kijk op 20e eeuwse kunst, zoals te vinden in 'Europos Parkas', naar eigen zeggen een toonaangevend openluchtmuseum voor moderne kunst.
Het 55 hectare grote park is in 1991 opgericht door de Litouwse kunstenaar Gintaras Karosas ter ere van het in Vilnius gelegen geografische middelpunt van Europa. Er zijn ruim negentig kunstwerken tentoongesteld. Het bekendste werk in het park, wat in het Guiness Book of Records staat vermeld als zijnde 'het grootste uit tv's bestaande kunstwerk', om maar een record te verzinnen, was helaas in renovatie. We vroegen na afloop bij de kassa om een foto te zien van het ding; er zijn bijna 3.000 tv's in verwerkt.

Note: Voor de oplettende lezers die zich nu op het hoofd krabben en zich afvragen 'Hoezo middelpunt Europa in Litouwen', de bepaling van het geografisch middelpunt van het continent Europa is vanzelfsprekend afhankelijk van de vraag naar de uiterste grenzen. Zolang het eeuwenoude debat over de oostgrens van Europa niet beslecht is, zullen verschillende plaatsen in Europa zich het geografische middelpunt kunnen noemen. Het meest opgetuigde Middelpunt bevindt zich echt in Litouwen, bij het plaatsje Bernotai, 25 km ten noordoosten van de hoofdstad Vilnius. Dit punt is in 1989 berekend door het Franse Nationale Geografische Instituut (IGN).
Waarvan akte.

Op de terugweg naar de camping bezochten we nog kasteel Trakai, mooi gesitueerd op een schiereiland. Helaas arriveerden we er tegelijk met de sluitingstijd…